Tekerlekli sandalyeye ihtiyaç duyan kişiler genellikle yürümekte zorluk yaşayan engelliler veya yaşlılardır. Manuel (aküsüz) tekerlekli sandalyeler ortalama olarak 10 ile 20 kg arasındadır. Engelli bir bireyin ağırlığı da yaklaşık 60 kg civarında olduğu düşünülürse tekerlekli sandalyede oturan birinin merdivenden transferini sağlamak için toplamda 70-80 kg kadar ağırlığı taşımak gerektiği ortaya çıkar. Birey daha hafif olsa bile en azından toplamda 45-50 kg ağırlıktan bahsedilebilir. Bu da, taşıma işlemi için birkaç kişiye ihtiyaç duyulacağını gösterir. Hasta veya engelli bir bireyi merdivenlerden indirmek veya çıkarmak oldukça zordur. Birey tekerlekli sandalyeye oturabiliyorsa taşıma işlemi biraz daha kolaylaşır. Ancak yine de birkaç kişiye birden ihtiyaç duyulur. Merdivenin yapısı özellikle döner şekildeyse işlem daha karmaşık ve tehlikeli hale gelebilir. Tekerlekli sandalye üzerindeki kişinin her an düşme tehlikesi olacaktır. Bu sorunlardan kurtulmak için merdiven inme-çıkma cihazları tercih edilebilir. Bu cihazlar, tek başınayken bile refakatçinin kolay ve güvenli kullanabileceği şekilde tasarlanmıştır. Bireysel kullanımın yanında asansörü olmayan kamu kurumlarında veya özel okul gibi kuruluşlarda mevzuat gereği bulundurulmak zorundadır.
Merdiven inme-çıkma cihazları kişisel olarak kullanılabildiği gibi engellilerin erişebilirliği kapsamında Milli Eğitim Bakanlığı ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın aradığı standartlar için de zorunluluktur. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı özel kuruluşlar başta olmak üzere tüm kurumlar engelli erişilebilirliğini sağlamakla yükümlüdür. Bu nedenle yeterli büyüklükte asansörü olmayan kurum ve kuruluşlar merdiven inme-çıkma cihazı tedarik ederek ilgili mevzuata uygunluk sağlamalıdır. Gündelik hayatta yaşama dair zaten birçok engel söz konusudur. Bir de tekerlekli sandalye kullanan engelli bireylerin karşılaştığı çözümsüz engeller vardır. Bu sorunlar yıllar içinde insanları yıpratır. Sorunun değil çözümün bir parçası olmak gerekir.
Bu cihazlar, en üst düzeyde güvenlik sağlayacak şekilde üretilir. Üzerindeyken düşme riski oldukça azdır. Hatta bazı modellerde düşmeyi engelleyici sistemler sayesinde taşınan bireyin düşmesi neredeyse imkansızdır. Cihazları kullanmak için en az 1 refakatçiye ihtiyaç duyulur. Refakatçi cihazı daha önceden tecrübe ettiyse tek başına rahatça kullanabilir. Cihazın üzerindeki bireyi kolaylıkla merdivenlerden indirebilir veya çıkarabilir. Düşme riskini en aza indirebilmek için cihaz boştayken denemeler yapılmalıdır.
Cihazlar portatiftir. Çoğu model katlanabilir veya kolayca sökülebilir özelliktedir. Böylece araç bagajında taşınabilir.
Piyasada, manuel veya akülü tekerlekli sandalyelere uygun farklı tipte merdiven inme-çıkma cihazları vardır. Bazı modeller tekerlekli sandalye kullanmayan kişilere de uygundur ve bunların üzerinde kendinden oturağı vardır. Böylece tekerlekli sandalye kullanmayan ancak merdiven çıkmakta zorlanan kişiler için tercih edilebilir. Oturağı çıkarılabilen cihazlar da mevcuttur.
Piyasada birçok farklı marka vardır. Bu markaların da farklı model ürünleri mevcuttur. İşlevsel olarak hepsi merdiven inip çıkmak için kullanılsa da bunları birbirinden ayıran detaylar söz konusudur.
Herhangi bir tekerlekli sandalyeye merdiven çıkıp inebilme özelliği kazandıran sistemler olduğu gibi, tekerlekli sandalye şeklinde olan akülü ve motorlu cihaz modelleri de mevcuttur. Her modelin farklı ölçüsü ve taşıma kapasitesi vardır. Ayrıca merdivenin tasarımına göre de uygun cihazın tercih edilmesi gerekir. Düz tip, z tipi ve döner tip merdivenler için farklı cihazlar üretilmiştir. Hangi merdiven tipinde kullanılacaksa ona uygun cihaz tedarik edilmelidir. Kullanılacak merdivenin ölçülerine, şekline ve bulunduğu yere göre model seçimi yapılmalıdır. Cihazların kullanım şekline ve güvenlik seviyesine göre sadece paletli veya sadece tekerlekli veya hem paletli hem tekerlekli modelleri de mevcuttur.
Hastanın kilosuna ve vücut yapısına uygun modeller olduğu gibi kullanılacak merdivenlerin şekline ve ölçülerine göre de modeller vardır. Ayrıca, cihazların batarya ve motor kapasiteleri değişkenlik gösterebilir. Akülü modeller ise elektriksiz ortamda kullanılabilir. Apartman merdivenlerinde kullanılabilirliği yanında park, bahçe, otel ve toplantı salonu gibi yerlerde bulunan merdivenlerde de güvenle kullanılabilir. Güvenliğin en üst düzeyde sağlandığı bu ürünler kişinin refakatçileri tarafından rahatlıkla kumanda edilebilir. Piyasadaki cihazlar yaklaşık olarak 120-150 kg’ye kadar hasta taşıma kapasitesine sahiptir.
Tedarik aşamasında ihtiyaç duyulabilecek cihaz özellikleri doğru bir şekilde belirlenmelidir. Model tercihi de ona göre yapılmalıdır. İşin uzmanına danışarak doğru cihaz tespit edilebilir.
